W JAKI SPOSÓB WSPIERAĆ DZIECKO Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ NA RÓŻNYCH ETAPACH ŻYCIA?

W JAKI SPOSÓB WSPIERAĆ DZIECKO Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ NA RÓŻNYCH ETAPACH ŻYCIA?

Narodziny dziecka poprzedzają marzenia i nadzieje związane z tym, co przyniesie mu przyszłość. Większość rodziców oczekuje dziecka z radością, wyobraża sobie jak ono będzie wyglądało, zastanawia się, czy będzie to chłopiec, czy dziewczynka, planują jego i swoja przyszłość, i w większości wypadków nadzieje rodziców spełniają się wraz z narodzinami zdrowego dziecka. Jednakże trudna jest sytuacja rodziny, gdy przychodzi na świat dziecko z niepełnosprawnością. Reakcje rodziców są bardzo zróżnicowane. Prawie wszyscy doznają wielkiego wstrząsu, często występuje uczucie bezradności, lęku, nieprzyjmowanie tego faktu do wiadomości, depresja, gniew, poczucie winy, rozczarowanie, niepewność.

Nie każda rodzina jest w stanie sama poradzić sobie z zaistniałą sytuacją, zdarza się, że pozostaje w kryzysie emocjonalnym lub pozornym przystosowaniu przez długie lata. Właśnie dlatego konieczna jest pomoc.

Najlepiej byłoby aby ta pomoc została udzielona już w przedszkolu,(a nawet wcześniej- obecnie rozwinęły się rozmaite formy i programy „wczesnej interwencji”, zakładające rozpoczęcie pracy z rodziną i dzieckiem od momentu wykrycia zaburzenia rozwoju).Od tego momentu z dzieckiem i z jego rodziną powinien współpracować zespół specjalistów, a więc lekarz, pedagog specjalny, psycholog i w miarę potrzeby inni profesjonaliści. Jednak typowe przedszkola specjalne znajdują się tylko w dużych miastach. W mniejszych miejscowościach ta pomoc zostaje udzielona w momencie przekroczenia przez dziecko progu szkoły podstawowej.

Każde dziecko, także niepełnosprawne ma prawo do nauki, zapewnia to Konstytucja RP (art. 70), jak również kilka aktów prawnych, w tym ustawa z dn. 7 września 1991r. o systemie oświaty. Praca szkoły opiera się m.in. na współpracy z wieloma instytucjami. Należy do nich również poradnia psychologiczno — pedagogiczna. Jest to współpraca ważna, ponieważ na podstawie opini poradni nauczyciele otrzymują informacje o danym uczniu, potrzebne do dalszej pracy dydaktyczno-wychowawczej. Poradnia psychologiczno-pedagogiczna powinna wspierać dziecko o specjalnych potrzebach edukacyjnych jak również jego rodzinę. Po pierwsze powinna pomóc im w wyborze szkoły. Rodzice powinni poznać swoje prawa. Część dzieci musi mieć zorganizowane nauczanie indywidualne w domu, większośc może uczęszczać do szkół specjalnych, masowych lub integracyjnych.

Pojęciem integracji , lub „pozornej integracji”( jak nazywa to pojęcie Jadwiga Kuczyńska — Kwapisz z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie ) zajmę się trochę szerzej gdyż idea ta jest w społeczeństwie urzeczywistniana od kilkudziesięciu lat stanowiąc nurt przemian na rzecz osób niepełnosprawnych.

W naszym systemie edukacyjnym w skład klas integracyjnych (15-20 osób) wchodzą najczęściej uczniowie pełnosprawni oraz 3 do 5 uczniów z dysfunkcjami: sensorycznymi, ruchowymi, rozwojowymi, w klasach tych coraz częściej pojawiają się też dzieci upośledzone umysłowo, których rodzice stojąc przed wyborem szkoły specjalnej czy klasy integracyjnej w szkole masowej, coraz częściej decydują się na tę ostatnią. Mają nadzieję, ze ta forma nauki pozwoli ich dziecku zapewnić normalne życie w społeczeństwie. Nie zawsze są świadomi problemów, jakie mogą być udziałem ich dzieci. W klasach integracyjnych, mimo braku widocznych konfliktów między dziećmi niepełnosprawnymi a pełnosprawnymi, rzadko zauważyć można łączące ich głębsze więzi, brak jest pełnej integracji. Spowodowane jest to ich trudnościami w opanowaniu zarówno kompetencji jak i funkcjonowania społecznego.

Obniżony poziom z kolei powoduje podkreślenie „inności” i negatywny odbiór przez otocznie.

Dzisiejsza szkoła integracyjna często zwraca uwagę na stronę organizacyjną, dydaktyczną procesu integracji zostawiając zaniedbaną tak istotną stronę psychoemocjonalną. Tak naprawdę dziecko staje się bardziej niepełnosprawne dopiero w kontakcie ze społeczeństwem pełnosprawnym. Idąc do szkoły uczeń porównuje swoje możliwości, wygląd, zachowanie z rówieśnikami. Tam dostrzega swoją odmienność, która przez otoczenie często odbierana jest negatywnie. Kolejnym problemem jest zdobywanie wiedzy razem z pełnosprawnymi rówieśnikami. Założeniem oświaty integracyjnej jest modyfikowanie dla uczniów niepełnosprawnych programów nauczania, dających im możliwość osiągnięcia sukcesu. Powinien on być zindywidualizowany i dostosowany do stopnia, rodzaju niepełnosprawności. W momencie pojawienia się w klasie np. trzech uczniów z różnymi dysfunkcjami naturalnym staje się wystąpienie trudności w pełnym różnicowaniu materiału dydaktycznego. W przypadku uczniów niepełnosprawnych umysłowo problem ten nie jest tak odczuwalny w pierwszym etapie kształcenia, natomiast im bardziej zaawansowany i wyższy stopień trudności szkolnych- tym trudniej nauczycielom dostosować treści do indywidualnych potrzeb ucznia niepełnosprawnego intelektualnie. Zwłaszcza, że zakres niektórych przedmiotów pozostanie poza jego możliwościami. Często tempo opanowywania materiału powoduje, że niepełnosprawny uczeń jest sfrustrowany niemożnością sprostania wymaganiom.

Ta zła samoocena własnych możliwości utrudnia proces integracji społecznej. Konsekwencją tego jest nie podejmowanie zadań sprawiających dziecku nawet minimalną trudność. Związane jest to z brakiem wiary we własne siły. Ten rodzaj samooceny obniża aktywność dziecka, a w konsekwencji prowadzi do ograniczenia kontaktów społecznych i izolacji. Niemożność w sprostaniu wymaganiom edukacyjnym powoduje, że większość uczniów niepełnosprawnych umysłowo i tak po pierwszym etapie kształcenia trafia do szkół specjalnych. Oczywiście obowiązująca ta sama podstawa programowa we wszystkich szkołach ( szkoły masowe i specjalne) ułatwia tę sytuacje, jednak istotą jest tu problem ucznia, który musi odnaleźć się w nowym środowisku. Badania, które przeprowadziła dr Barbara Oszustowicz — pedagog specjalny Katedry Pedagogiki Specjalnej Akademii Pedagogicznej w Krakowie- wykazały, że u uczniów klas starszych, przechodzących ze szkół masowych do specjalnych, dominuje uczucie wstydu; wstydzą się nowej szkoły, kolegów. Będąc uczniami szkoły masowej słyszeli niezbyt pochlebne opinie o szkole specjalnej. Jednak po rocznym pobycie w szkole specjalnej aż 87% z nich zaakceptowało w pełni swoją sytuację, stając się aktywniejszymi, odnoszącymi sukcesy uczniami.

A przecież szkoła ma dać uczniowi sukces!

Hasła idei integracji spowodowały, że szkoły specjalne, mimo swoich ogromnych możliwości nie są popularne, a przecież to one najlepiej sprawdzają się w wspomaganiu rozwoju dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami. Specjalne Ośrodki Szkolno-Wychowawcze posiadają wykwalifikowaną kadrę nauczycielską i wychowawczą, która na każdym etapie nauczania wspiera rozwój dziecka niepełnosprawnego intelektualnie, poprzez dostosowanie treści, metod i organizacji procesu nauczania do możliwości psychorozwojowych ucznia. Uczniowie upośledzeni umysłowo w stopniu lekkim, po ukończeniu szkoły podstawowej specjalnej i gimnazjum specjalnego, mogą kontynuować dalszą naukę, w Zasadniczej Szkole Zawodowej- zdobywając zawód np. kucharz małej gastronomii, ogrodnik, fryzjer, sprzedawca, pszczelarz, rolnik, cieśla, piekarz, krawiec, stolarz, betoniarz-zbrojarz, murarz, zdun, lakiernik, ślusarz i wiele, wiele innych.

W naszym ośrodku Zasadnicza Szkoła Zawodowa aktualnie kształci w dwóch kierunkach tj. kucharz małej gastronomii i ogrodnik. W przyszłości chcielibyśmy jeszcze kształcić w zawodzie — fryzjer, gdyż jest zainteresowanie tym zawodem, szczególnie u dziewcząt. W ramach praktyk szkolnych młodzież korzysta z działki, na której uprawiają warzywa i owoce oraz dbają o krzewy drzewa. W szklarniach praktykanci uprawiają warzywa ( nowalijki), które wykorzystują do przyrządzania posiłków. Uczący się zawodu kucharza, odbywają praktyki w stołówce szkolnej oraz w specjalnie wyposażonej w urządzenia gospodarstwa domowego pracowni, gzie samodzielnie przygotowują różne dania oraz pieką ciasta. Oczywiście wszystko to odbywa się pod okiem wykwalifikowanej kadry nauczycielskiej. Ponieważ nasza szkoła jest małą szkołą i zlokalizowana jest na wsi, toteż te dwa zawody w których kształci tj. kucharz małej gastronomii i rolnik cieszą się dużym zainteresowaniem.

Ale tak jak wcześniej już wspomniałam zamierzamy się rozwijać i wychodzić naprzeciw oczekiwaniom naszych uczniów.

W ośrodku mieści się także Szkoła Specjalna Przysposabiająca Do Pracy, dla uczniów z niepełnosprawnością umysłową w stopniu umiarkowanym i znacznym. Jej głównym celem jest rozwijanie autonomi ucznia, jego personalizacja i socjalizacja oraz wyposażenie go- w ramach posiadanych przez niego realnych możliwości- w takie umiejętności i wiadomości, aby:

  • Mógł w najpełniejszy sposób porozumiewać się z otoczeniem
  • Zdobył maksymalną niezależnośc życiową w zakresie zaspokajania podstawowych potrzeb
  • Był zaradny w codziennym życiu ( adekwatnie do swojego poziomu sprawności i umiejętności
  • Mógł uczestniczyć w różnych formach życia społecznego, przestrzegał ogólnie przyjętych norm na równi z innymi, a jednocześnie zachował prawo do swojej inności
  • Rozumiał pracę jako celową aktywność na rzecz najbliższego środowiska społecznego.

Bardzo ważną funkcję w ośrodku szkolno-wychowawczym pełni internat, dzięki któremu dzieci i młodzież z odległych miejscowości nie muszą codziennie dojeżdżac. Pobyt w internacie jest bezpłatny, rodzice ponoszą tylko częściowe koszty wyżywienia i to nie wszyscy. W internacie realizowany jest program wychowawczy w zakresie działalności opiekuńczo-wychowawczej, dydaktycznej i rewalidacyjnej w czasie wolnym. Wszelkie działania w pracy internatu nastawione są na złagodzenie rozłąki dzieci z rodziną, atrakcyjne i pożyteczne spędzanie czasu wolnego a jednocześnie usamodzielnianie, usprawnianie i uspołecznianie wychowanków. Dbamy o to, by oprócz przyjemności i zabawy, dzieci miały również swoje obowiązki i czuły się gospodarzami internatu, szkoły i otoczenia. Oprócz codziennych obowiązków porządkowych wychowankowie wraz z nauczycielami wykonują prace na kiermasze i aukcje. Włączają się do konkursów plastycznych organizowanych na terenie ośrodka i poza nim. Wystrój korytarzy i sal sypialnych, to również efekt pracy dzieci. Ponadto wychowawcy, aby umilić czas przebywania w internacie organizują wycieczki, dyskoteki, wieczorki poetyckie, uroczystości świąteczne, przygotowują przepiękne jasełka.

Do tradycji pracy internatu należy przygotowanie zabawy Andrzejkowej z wróżbami oraz Balu Karnawałowego dla całego ośrodka. Organizatorzy co roku zaskakują orginalnością i pomysłowością w swoich działaniach. Internat jest także miejscem, gdzie młodzież popołudniami poszerza wiedzę, poprzez aktywny udział w kołach zainteresowań takich jak: Koło plastyczne, koło polonistyczne, koło teatralne, koło dziennikarskie ( na terenie ośrodka redagowana i drukowana jest gazeta szkolna), a także w drużynie harcerskiej.

Szczegółowe cele i zadania pracy dydaktyczno-wychowawczej i rewalidacyjnej Ośrodka wynikają z zasad pedagogiki specjalnej dostosowanych do rodzaju i zaburzeń rozwojowych wychowanków.

E.Konewecka- Smok

Administrator

Masz pytanie? Napisz do nas na wychowanie@wychowanie.pl

Dodaj komentarz

Wprowadź komentarz
Please enter your name.
Please enter your email address.
Proszę wprowadzić prawidłowy adres email.